Ponieważ artykuł ten ukaże się w drugiej połowie października, to skupię się na czosnku, którego zimową odmianę należy wysadzać właśnie w tym czasie. Czosnek to znane i bardzo popularne warzywo przyprawowe. Należy do najstarszych roślin użytkowych. W naszych warunkach jego uprawę możemy rozpocząć jesienią i wczesną wiosną: jesienią sadzimy odmianę wytwarzającą pędy kwiatostanowe, wiosną odmiany jare. Obie możemy jednak bez obaw wysadzać jesienią. Czosnek należy do warzyw szczególnie wrażliwych na zmianowanie. Nie powinien być uprawiany po sobie ani po innych roślinach cebulowatych. Nie należy go uprawiać także po buraku, bobie, roślinach kapustnych i korzeniowych. Na naszych lżejszych glebach czosnek może być uprawiany w pierwszym roku po oborniku lub kompoście. Ważny jest termin sadzenia oraz dobór właściwego materiału rozmnożeniowego. Czosnek ozimy sadzi się jesienią, najlepiej w trzeciej dekadzie października, a więc na około 6 tygodni przed zamrożeniem ziemi. Do sadzenia przeznaczyć należy najdorodniejsze i zdrowe ząbki. Należy je sadzić po uprzednim rozdzieleniu główek i zaprawieniu najlepiej na mokro przeciwko chorobom grzybowym (fuzariozy, pleśni). Choroby te w tym roku znacznie obniżyły plony ze względu na sprzyjające im warunki atmosferyczne.
Dzielenie główek trzeba wykonać bezpośrednio przed sadzeniem, ze względu na możliwość porażenia chorobami. Ząbki jesienią sadzi się nieco głębiej na około 5 cm i dokładnie ugniata wokół ziemię. Na mniejszych powierzchniach uprawy ząbki sadzi się w rzędy co 15-20 cm, a w rzędach co 6-10 cm, w zależności od wielkości ząbków. Jeśli materiał rozmnożeniowy kupujemy, to zapytajmy sprzedawcę czy nadaje się on do uprawy, ponieważ ten zakupiony w marketach nie spełnia tego warunku. Czosnek ma wysoką wartość odżywczą i biologiczną. Wykazuje wszechstronne działania lecznicze: bakteriobójcze i grzybobójcze, żółciopędne, przeciwmiażdżycowe, obniża ciśnienie krwi, działa ogólnie wzmacniająco, zwiększa odporność. Stosowany jest więc w zakażeniach górnych dróg oddechowych, przewodu pokarmowego, w miażdżycy i nadciśnieniu. Jako przyprawa dodawany jest do potraw mięsnych, warzywnych i sałatek, do kwaszenia ogórków, marynowania grzybów.
SAMO ZDROWIE
Jesień związana jest ze zwiększoną zachorowalnością na grypę i wszelkie postacie przeziębień. W przypadku wystąpienia takich chorób najczęstszym sposobem ich zwalczania jest szukanie pomocy u lekarza i zwykle domaganie się przepisania odpowiedniego antybiotyku. Lekarze alarmują i przestrzegają przed ich nadmiernym używaniem, bowiem mogą one zarówno pomóc jak i zaszkodzić, a co najmniej uodpornić organizm na ich skuteczność w późniejszym czasie. Polacy wg statystyk za bardzo wykorzystują antybiotyki w walce z różnymi chorobami. Zapomina się o najprostszych środkach naturalnych, które są również skuteczne w tej walce i profilaktyce. W takiej profilaktyce nie powinno zabraknąć właśnie czosnku. Istnieje wiele znanych sposobów wykorzystania jego właściwości do walki z grypą i przeziębieniami, przekazywanych w rodzinach z pokolenia na pokolenie. Zanim więc udamy się po poradę i pomoc do lekarza, wykorzystajmy je w pierwszej kolejności. Jeden z nich, który sam stosuję (zwykle kiedy pojawią się pierwsze objawy) jest następujący: do około 1/2 szklanki gorącego przegotowanego mleka dodaję 3 ząbki czosnku drobno posiekanego (lub wyciśniętego w prasce), 2 łyżki stołowe miodu, 1 łyżkę masła i po wymieszaniu wypijam przed snem. Drugi sposób, dość oryginalny, którego nie znałem wcześniej zdradził mi kolega Roman Smolarz - prezes Rodzinnego Ogrodu Działkowego im. Bogumiła Linki. Otóż on w piątek przygotowuje 4 kromki chleba posmarowanego smalcem przetopionym ze słoniny i na każdą nakłada warstwę z 3-4 ząbków czosnku drobno posiekanego lub wyciśniętego w prasce i do smaku posypuje solą. Dwie kromki tak przygotowanych kanapek spożywa w piątek, a kolejne w sobotę, bo jak powiada zapach czosnku przenika aż do paznokci - a do poniedziałku wywietrzeje z organizmu.
Nalewka lecznicza czosnkowa
Skład: 10 dkg obranego czosnku, 0,25 l spirytusu, 0,25 l czystej wódki.
Czosnek obrany drobniutko posiekać, zalać alkoholem i odstawić na około 2 tygodnie. Po upływie tego czasu przefiltrować, przelać do czystej, wyparzonej butelki i stosować 2 -3 razy dziennie po około 30 kropli w przypadku zaburzeń żołądkowych, nieżytu żołądka i jelit, infekcji dróg oddechowych, miażdżycy i nadciśnienia tętniczego.
Czosnkówka
Skład: 1 duża główka czosnku (lub 2 mniejsze), 5 dkg suszonych rodzynek, 0,75 l czystej wódki. Czosnek obrać i drobniutko posiekać, przełożyć do wyparzonego szklanego naczynia i zalać wódką. Odstawić w ciemne miejsce na 2 tygodnie. Po upływie tego czasu przefiltrować, przelać do innego czystego naczynia, dodać umyte i obrane z szypułek rodzynki, szczelnie zamknąć i odstawić na około 6 miesięcy. Po tym okresie ponownie przefiltrować i pozostawić do sklarowania (około 1 miesiąc). Nalewka posiada organiczny smak i w małych ilościach może być także lekarstwem na wiele chorób.
Stanisław Stefanowicz